سامانه مدیریت مدارس همکلاسی

بسیاری از ما کلاس‌های درس یک طرف را تجربه کرده‌ایم، کلاس‌هایی که در آن معلم در نقش یک سخنران قرار می‌گیرد و مبحث خاصی را برای دانش‌آموزان توضیح می‌دهد، در این روش هرچند معلم تلاش زیادی می‌کند تا همه‌چیز را برای دانش‌آموزان توضیح دهد، اما در بسیاری از اوقات بچه‌ها درس را حفظ می‌کنند و قدرت حل مسئله‌ی کافی را ندارند، قبلا در مقاله‌ی آشنایی با یادگیری فعال در کلاس درس راهکارهایی را بررسی کردیم که با رعایت آن‌ها می‌توانید فرایند یادگیری فعال را در کلاس‌های درس خود پیاده‌سازی کنید و از مزایای آن برای کلاس‌تان بهره‌مند شوید، در صورتی که هنوز این مقاله را مطالعه نکردید، همین حالا آن را بخوانید.

یادگیری مشارکتی، یکی از شاخه‌های یادگیری فعال!

اگر مقاله‌ی یادگیری فعال را مطالعه کرده باشید، احتمالا متوجه شده‌اید که بخش زیادی از فرایند یادگیری در این روش با مشارکت و همراهی دانش‌آموزان انجام می‌شود؛ یادگیری مشارکتی از این جهت مهم است که قدرت حل مسئله را به دانش‌آموزان می‌دهد و کمک می‌کند تا نحوه‌ی انجام کار گروهی و همکاری را فرا بگیرند، برخلاف شیوه‌ی آموزش سنتی که معلم به شکل یک‌طرفه کلاس را اداره می‌کرد، در یادگیری مشارکتی این دانش‌آموزان هستند که فرایند آموزش را پیش می‌برد و معلم در حقیقت نقش یک همراه و راهنما را برای بچه‌ها ایفا می‌کند.

ادامه‌ی این مقاله را در وبلاگ همکلاسی بخوانید:

https://hamkelasi.co/blog/lms/group-learning/

داشبوردهای مدیریتی، ابزارهایی مفید و کاربردی هستند که به شما کمک می‌کنند فرایندهای خود را خیلی بهتر و البته هوشمندانه‌تر مدیریت کنید، فرقی نمی‌کند مدیریت چه جایی را برعهده داشته باشید، در هر صورت، استفاده از یک داشبورد مدیریت حرفه‌ای می‌تواند دید خیلی بهتری نسبت به سازمان‌تان به شما بدهد؛ در این مقاله از همکلاسی، کمی بیشتر با کاربردهای داشبوردهای مدیریتی آشنا می‌شویم و این موضوع را بررسی می‌کنیم که داشبورد مدیریت مدرسه، چگونه می‌تواند به مدیریت هوشمندانه‌تر مدرسه‌ی شما کمک کند.

داشبورد مدیریتی چیست؟

داشبوردهای مدیریتی ابزارهای مفید در دنیای مدیریت هستند که به کمک داده‌های قبلی که در سیستم یا سازمان وجود دارد، اطلاعات مهم مدیریتی را در قالب نمودارهای گرافیکی در اختیار مدیران یک سازمان قرار می‌دهد و مدیر به کمک این اطلاعات و نمودارها می‌تواند تصمیمات خیلی دقیق‌تری برای سازمان خود بگیرد.

نکته‌ی مهمی که برای کار با داشبوردهای مدیریتی باید به آن توجه داشته باشید، این است که فقط به مشاهده‌ی اطلاعات بسنده نکنید و با در نظر گرفتن یک KPI برای مدرسه خود سعی کنید با تحلیل و بررسی داشبوردتان، شاخص‌های کلیدی (KPI) را بهبود دهید.

داشبورد مدیریت مدرسه چه کمکی به شما می‌کند؟

داشبورد مدیریت مدرسه این امکان را به مدیر یا معاونین مدرسه می‌دهد که خیلی ساده‌تر وضعیت مدرسه خود را زیر نظر گرفته و علاوه‌بر بررسی وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان و نمرات آن‌ها، کل اجزا و بخش‌های مدرسه‌تان را در یک نگاه ببینید؛ به عنوان مثال می‌توانید میانگین نمرات دانش‌‌آموزان را در سال‌های تحصیلی مختلف بررسی و مقایسه کنید و از همه مهم‌تر به لطف یکپارچگی داده‌ها و اطلاعات نمایش داده شده، این امکان برای شما وجود دارد که دلیل اتفاقات را کشف کنید.

مثلا اگر میانگین نمرات یک کلاس به خصوص در سال تحصیلی جدید افت کرده، سایر پارامترهای مهم مدرسه چه تغییری کرده‌اند؟ آیا ساعات کلاسی تغییری کرده؟ زمان تدریس مدرس‌ها متفاوت شده یا برنامه‌ی درسی دانش‌آموزان تفاوتی کرده؟ همه‌ی این موارد را به همراه پارامترهای بسیار بیشتری می‌توانید در یک داشبورد مدیریت مدرسه به شکل یکجا ببینید؛ از جمله موارد دیگری که در یک داشبورد مدیریتی به آن دسترسی خواهید داشت، عبارتند از:

به‌روزرسانی خودکار اطلاعات داشبورد

یکی از ابزارهای حرفه‌ای برای ایجاد داشبوردهای مدیریتی، نرم‌افزار اکسل است، اما در این برنامه باید داده‌ها را به شکل دستی وارد کنید و بعدا با نوشتن فرمول یا رسم نمودارهای مختلف، داده‌ها را تحلیل کنید، تا وقتی که اطلاعات را به درستی در نرم‌افزار اکسل وارد نکنید، نمی‌توانید تحلیل آن‌ها را ببینید؛ اما یک داشبورد مدیریت مدرسه، بدون نیاز به وارد کردن دستی اطلاعات، همه‌ی داده‌ها را به شکل خودکار از بخش‌های مختلف مدرسه‌ی شما جمع‌آوری می‌کند و احتیاجی به ورود دستی داده‌ها نخواهید داشت.

قابلیت شخصی‌سازی داشبورد مدیریت مدرسه

یکی دیگر از قابلیت‌های یک داشبورد مدیریت مدرسه، امکان شخصی‌سازی ظاهر و نحوه‌ی نمایش اطلاعات است، به عنوان مثال شاید برای یک مدیر مدرسه بررسی و تحلیل میانگین نمرات دانش‌آموزان در درجه اول اهمیت باشد، اما برای یک مدیر دیگر بررسی ساعات تدریس معلم‌ها یا تعداد ثبت‌نامی‌ها مهم باشد.

با داشتن یک داشبورد حرفه‌ای مدیریت مدرسه، شما می‌توانید بدون هیچ نگرانی المان‌های مختلف داشبورد را با توجه به نیاز و سلیقه‌ی خود بچینید و در اولین نگاه به داشبوردتان، به هر پارامتری که به آن اهمیت می‌دهید، دسترسی داشته باشید، این موضوع علاوه‌بر اینکه مدیریت مدرسه را برای شما ساده‌تر می‌کند، امکان بررسی و تحلیل سریع‌تر اطلاعات را نیز در اختیار شما قرار می‌دهد.

نمایش آمار و ارقام در قالب نمودار

از جمله موارد دیگری که با استفاده از یک داشبورد مدیریت مدرسه به آن دسترسی خواهید داشت، امکان تحلیل و بررسی اطلاعات در قالب نمودار است، شاید در نگاه اول اینطور فکر کنید که مشاهده اطلاعات در قالب عدد و رقم نیز امکان‌پذیر است، اما تحلیل داده‌ها در قالب نمودار همیشه برای انسان ساده‌تر خواهد بود، به کمک نمودارهای تحلیلی شما می‌توانید به سادگی و در چند ثانیه وضعیت تغییرات آمارهای مدرسه خود را بررسی کنید، میزان رشد و افت اعداد و… به سادگی در قالب نمودار قابل بررسی خواهد بود و این یک مزیت مهم برای مدیر یا معاونین مدرسه است.

نمایش اطلاعات به شکل خلاصه

یک مدیر یا معاون مدرسه به قدری درگیر کارها و فرایندهای مختلف است که احتمالا نمی‌تواند وقت زیادی را برای بررسی آمار و داده‌ها بگذارد؛ به همین دلیل داشبوردهای مدیریت مدرسه، همه‌ی اطلاعات مورد نیاز مدیر را به شکل کاملا خلاصه و یکجا در اختیار او می‌گذارند، وضعیت نمرات، ساعات تردد کارکنان، تعداد ثبت‌نامی‌ها و… در یک نمای داشبورد و در کنار هم به شما نمایش داده می‌شود و بدین ترتیب شما به عنوان یک مدیر احتیاجی ندارید که بخش‌های مختلف پنل مدیریت مدرسه‌تان را به شکل جداجدا بررسی کنید.

مقایسه‌ی ساده و راحت آمار و ارقام

از جمله مزایای دیگری که با استفاده از یک داشبورد مدیریت مدرسه به آن دسترسی خواهید داشت، امکان مقایسه ساده‌ی آمار و نمودارهاست، به عنوان مثال می‌توانید وضعیت میانگین نمرات دانش‌‌آموزان را در کنار ساعات کلاسی بگذارید یا سایر پارامترهای مختلف مدرسه بگذارید و با مقایسه‌ی رشد و افت نمودارها خیلی ساده‌تر دلایل افزایش یا کاهش نمرات را متوجه شوید.

طراحی یکپارچه و دسترسی یکجا به اطلاعات

همانطور که کمی جلوتر هم اشاره کردیم، یک داشبورد حرفه‌ای مدیریت مدرسه، این قابلیت را در اختیار شما می‌گذارد که همه‌ی آمار و اطلاعات مورد نیازتان را به شکل یکجا و در یک صفحه ببینید، در حالی که اگر از یک داشبورد یکپارچه استفاده نکنید، برای بررسی آمار و ارقام هر بخش، باید از نرم‌افزارهای مختلف استفاده کنید، مثلا برای مشاهده‌ی نمرات دانش‌آموزان از نرم افزار ثبت نمره مدارس و برای مشاهده‌ی وضعیت حضور و غیاب و ترددها از نرم افزار حضور و غیاب مدارس استفاده کنید.

در نتیجه برای اینکه بتوانید همه‌ی اطلاعات را به شکل یکجا ببینید، به این موضوع توجه داشته باشید که استفاده از داشبوردهای مدیریت مدرسه یکپارچه، یک موضوع مهم به حساب می‌آید.

شما برای تحلیل و بررسی وضعیت مدرسه خود از چه ابزارهایی استفاده می‌کنید؟ به‌نظرتان استفاده از داشبوردهای مدیریتی چه تاثیری در مدیریت مدرسه خواهد داشت؟ راستی اگر علاقه‌مندید برای مدرسه خود از یک داشبورد مدیریتی استفاده کنید، اما هنوز نمی‌دانید از چه ابزاری برای این‌کار استفاده کنید، می‌توانید همین حالا از مشاوره‌ی رایگان کارشناسان همکلاسی استفاده کنید.

اگر یک معلم یا مسئول مدرسه هستید، احتمالا تابه‌حال نام طرح درس» را شنیده‌اید، طرح درس در حقیقت یک برنامه‌ریزی منظم است که یک معلم با توجه به نیازهای آموزشی و پتانسیل دانش‌‌آموزان و مدرسه، تهیه می‌کند و فرایند تدریس خود را با توجه به این برنامه انجام می‌دهد.

اگر تعریف بالا را به دقت خوانده باشید، احتمالا متوجه این موضوع شده‌اید که هر درس و هر کلاسی، طرح درس مخصوص به خود را احتیاج دارد و نمی‌توان از یک طرح درس یکسان برای همه‌ی دروس استفاده کرد، در این نوشته از همکلاسی قصد داریم نحوه نوشتن یک طرح درس استاندارد را به صورت قدم‌به‌قدم به شما آموزش بدهیم.

با مطالعه‌ی این مقاله در پایان می‌توانید یک طرح درس حرفه‌ای و مخصوص به خودتان داشته باشید و فرایند تدریس خود را کاملا اصولی انجام دهید، پس تا انتهای این نوشته را با دقت بخوانید.

طرح درس چیست؟

همانطور که گفتیم، طرح درس در حقیقت نوعی برنامه‌ریزی است که به شما کمک می‌کند فرایند تدریس خود را خیلی هدفمندتر و اصولی‌تر انجام دهید، داشتن یک طرح درس نه‌تنها به شما کمک می‌کند زمان کلاس‌های خود را خیلی بهتر مدیریت کنید، بلکه کلاس‌های شما را منظم‌تر می‌کند و به دلیل برنامه‌ریزی درست و اصولی و رعایت تقدم و تاخر سرفصل‌های درسی، میزان بازدهی کلاس و یادگیری دانش‌آموزان را نیز به طرز قابل توجهی بهبود می‌دهد.

علاوه‌بر تمام این‌ها، داشتن یک طرح درس استاندارد، آرامش و اعتماد به‌نفس معلم را افزایش می‌دهد و به او کمک می‌کند تا اهداف درسی خود را خیلی بهتر تحقق ببخشد، پس فرقی نمی‌کند یک مدیر مدرسه هستید یا معلم، در هر صورت اگر قصد دارید یک تدریس اصولی و منظم را در کلاس‌های درس خود داشته باشید، باید برای دروس‌تان طرح درس طراحی کنید.

آشنایی با انواع طرح درس

طبقه‌بندی مستندی برای این موضوع وجود ندارد و هر معلم با توجه به نیازهای خود و همچنین امکانات مدرسه و پتانسیل دانش‌آموزان خود می‌تواند یک طرح درس مخصوص به خود داشته باشد، اما به‌طور کلی اگر بخواهیم طرح درس‌های مدارس را با توجه به بازه‌های زمانی تقسیم‌بندی کنیم، می‌تواند آن را به بازه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت تقسیم کرد که در ادامه با هر دو نوع این طرح درس‌ها آشنا خواهیم شد، البته امکان نوشتن طرح درس‌های هفتگی، ماهیانه و… نیز وجود دارد که با دانستن نکات پایین، می‌تواند هر نوع طرح درسی را برای خود بنویسید.

طرح درس کوتاه‌مدت (روزانه یا جلسه‌ای)

طرح درس کوتاه‌مدت یا روزانه، همانطور که از نامش پیداست، به یک بازه‌ی زمانی کوتاه‌مدت از کلاس درس اختصاص دارد، مثلا برنامه‌ریزی یک جلسه یا روز درسی؛ فرض کنید یک معلم علوم هستید و می‌خواهید یک طرح درس روزانه برای یک جلسه از کلاس خود بنویسید، باید به این موارد توجه داشته باشید:

• امروز چند نفر غایب هستند؟ آیا تعداد غایبین می‌تواند در روند تدریس تاثیرگذار باشد؟
• آیا دانش‌آموزان به خوبی درس جلسه‌ی قبل را یاد گرفته‌اند و برای موضوع جدید آماده‌اند؟
• مفاهیم و سرفصل‌های اصلی درس امروز چیست؟ دانش‌‌آموزان باید دقیقا چه چیزی یاد بگیرند؟
• تدریس هر یک از سرفصل‌ها به چه پیش‌نیازهایی احتیاج دارد؟ (آزمایشگاه، دیتاشو، فیلم و…)
• برای تدریس هر بخش حدودا به چقدر وقت احتیاج دارید؟ چیزی از فرایند تدریس از قلم نمی‌افتد؟
• آیا مثال‌های کتاب برای یادگیری دانش‌آموزان کافیست یا باید توضیحات بیشتری به آن اضافه کنید؟
• پس از تدریس چگونه کلاس را ارزیابی می‌کنید و مطمئن می‌شوید که بچه‌ها به‌خوبی درس را فراگرفته‌اند؟
• برای تمرین و تکلیف داخل خانه چه برنامه‌ای برای دانش‌آموزان در نظر گرفته‌اید؟ بچه‌ها از پس آن برمی‌آیند؟

شما می‌توانید با توجه به شرایط مدرسه و دانش‌‌آموزان خود، موارد دیگری را به این لیست اضافه کنید یا حتی چیزی را از آن حذف کنید؛ پس از اینکه لیست طرح درس روزانه‌ی خود را آماده کردید، با توجه به شرایط کلاس، زمانی را به هر بخش اختصاص دهید و سعی در زمان‌بندی استاندارد کلاس به همه‌ی آن‌ها برسید.

همانطور که گفتیم، شما می‌توانید زمان‌بندی‌ها و حتی موارد لیست با توجه به کلاس خود تغییر دهید، مثلا شاید فهم یک موضوع درسی برای دانش‌آموزان دشوار باشد و احتیاج داشته باشید تا آن را طی دو جلسه تدریس کنید و تمرین‌ها و کارهای کلاسی بیشتری را به آن اختصاص دهید یا از سوی دیگر یک سرفصل درسی ساده‌تر باشد و بتوانید دو بخش را در یک روز تدریس کنید.

طرح درس بلندمدت (ترمی یا سالیانه)

نوع دیگری از طرح درس که می‌توانید برای تدریس خود در نظر بگیرد، طرح درس بلندمدت است، این طرح درس با توجه به سرفصل‌های مصوب آموزش و پرورش و چیزی در کتاب درسی مشخص شده، تهیه می‌شود و به شما کمک می‌کند یک برنامه‌ریزی جامع و مدون برای سال یا ترم تحصیلی خود داشته باشید.

هر چند امکان استفاده از طرح درس‌های آماده نیز برای این نوع از برنامه‌ریزی امکان‌پذیر است، اما اگر می‌خواهید یک طرح درس اصولی برای خود داشته باشید، باید آن را با توجه به تقویم تحصیلی (مناسبت‌ها و تعطیلی‌ها) و شرایط مدرسه و دانش‌آموزان خود طراحی کنید که در ادامه دلیل این موضوع را برای شما توضیح می‌دهیم.

چرا باید طرح درس اختصاصی خود را داشته باشیم؟

همانطور که گفتیم شما می‌توانید از طرح درس‌های آماده هم استفاده کنید، اما بیایید این موضوع را از زاویه‌ی دیگری بررسی کنیم، فرض کنید شما معلم درس شیمی هستید و این درس را در دو مدرسه‌ی مختلف تدریس می کنید، یکی از مدارس مجهز به یک آزمایشگاه پیشرفته است و مدرسه‌ی دیگر آزمایشگاهی ندارد که بتوانید از آن استفاده کنید.

حال اگر از یک برنامه‌ی آماده استفاده کنید، آیا می‌توانید آن را در هر دو کلاس اجرا کنید؟ احتمالا پاسخ خیر است و مجبور خواهید شد با توجه به شرایط و امکانات هر مدرسه، برنامه‌ی تدریس خود را تغییر دهید، به همین دلیل است که در این آموزش می‌خواهیم نحوه‌ی نوشتن یک طرح درس ایده‌آل را به شما آموزش دهیم.

چگونه یک طرح درس استاندارد بنویسیم؟

برای نوشتن یک طرح درس اصولی قبل از هر چیز باید به شرایط مدرسه و تقویم تحصیلی توجه کنید، همچنین زمان‌بندی امتحانات، تعطیلات رسمی، جلسات حل تمرین و پرسش‌و پاسخ‌ها یا تعطیلات غیر منتظره را هم مد نظر داشته باشید؛ در ادامه هر کدام از این موارد را دقیقا بررسی می‌کنیم.

تقویم را نگاه کنید!

تعطیلات و مراسمات مختلف ملی یا مذهبی، نقش پررنگی در تقویم آموزشی و تحصیلی کشور ما دارند، پس قبل از هرچیزی تقویم سال پیش رو را بردارید و ببینید چه تعداد از جلسات درسی در روزهای تعطیل هستند، با توجه به این موارد بررسی کنید که آیا احتیاج به جلسات جبرانی دارید یا می‌توان با برگزاری فشرده‌تر کلاس‌ها تعطیلی‌ها را جبران کرد.

علاوه‌بر تعطیلات رسمی، بازه‌ی زمانی امتحانات را هم مد نظر داشته باشید و آن‌ها را هم از روزهای درسی کم کنید، چون احتمالا در این بازه‌ی زمانی هم نمی‌توانید تدریس کنید و کلاس‌ها تعطیل هستند؛ ضمن اینکه شاید لازم باشد چند روز قبل از برگزاری امتحانات را هم به رفع اشکال کلاس بپردازید و امکان تدریس در آن روزها را هم نداشته باشید.

در کنار همه‌ی این‌ها، باید به تعطیلات غیر رسمی هم توجه داشته باشید، مثلا روزهای شروع یا پایان سال تحصیلی و قبل و بعد از عید نوروز هم جزو روزهایی هستند که احتمالا تعداد زیادی از بچه‌ها در کلاس حضور ندارند و امکان تدریس برای شما وجود نخواهد داشت.

برنامه‌ای یکدست داشته باشید!

شما به عنوان یک معلم بهتر از هرکس دیگری بالا و پایین‌های کتاب را می‌شناسید و می‌توانید درباره‌ی سختی یا آسانی سرفصل‌ها نظر بدهید، اامی ندارد که حتما در هر جلسه‌ی درسی یک سرفصل را تدریس کند، شاید نیاز باشد یک سرفصل دشوار را در چند جلسه درس بدهید و به‌جای آن در یک جلسه‌ی درسی دیگر، چند سرفصل را همزمان تدریس کنید که با توجه به شرایط مدرسه و دانش‌آموزان خود می‌توانید این تقسیم‌بندی را انجام دهید.

همچنین در کنار توجه به حجم تدریس، لازم است روزهایی از کلاس خود را نیز به ارزشیابی، رفع اشکال، پرسش‌های کلاسی و آزمایشگاه‌ها تخصیص دهید و این موضوع را به گونه‌ای در برنامه پخش کنید که همه‌چیز کاملا یکدست و متعادل باشد، مثلا همه‌ی جلسات عملی و آزمایشگاه‌ها را در ابتدا یا انتهای سال انباشته نکنید و آن‌ها را در طول سال تحصیلی پخش کنید.

تسلط بر محتوا را جدی بگیرید!

برای اینکه زمان‌بندی تدریس‌تان را به درستی رعایت کنید و طبق برنامه پیش بروید، باید به خوبی روی کتاب و سرفصل‌های درسی تسلط داشته باشید، آمادگی این را داشته باشید که دانش‌آموزان سوالاتی خارج از بحث کتاب هم بپرسند و بخشی از زمان کلاس را به پاسخ دادن سوالات آن‌ها اختصاص دهید؛ همچنین خلاف این موضوع نیز امکان‌پذیر است، شاید شما انتظار داشته باشید دانش‌‌آموزان در یک کلاس سوالات بیشتری بپرسند اما شرایط آن‌طور که مد نظر شماست پیش نرود و پس از آن محتوایی برای ارائه نداشته باشید؛ پس سعی کنید تا حد ممکن با آگاهی و تسلط در کلاس درس حاضر شوید تا برنامه‌ریزی طرح درس‌تان با مشکل مواجه نشود.

بعد از اینکه همه‌ی این‌کارها را انجام دادید، وقت آن است که با توجه به حجم کتاب و تعطیلاتی که پیش رو داشتید، یک جدول زمان‌بندی (به تفکیک ماه، هفته و جلسات درسی) طراحی کنید و سرفصل‌های درسی خود را به همراه جزئیات و اهداف هر بخش بنویسید، در ادامه یک نمونه فایل طرح درس رایگان را برای شما قرار داده‌ایم که می‌توانید آن را دریافت کرده و به دلخواه خود ویرایش کنید.